دوستان هم ترانه عزیز سلام با توجه به اینکه دوست خوبم جناب شمس و سرکار خانم غلامی عزیز در کارگاه ترانه حرکت مفید و ارزنده ای رو در جهت پیشرفت سطح ادبی و شعری و ارکان اولیه ترانه سرایی انجام دادند وظیفه دونستم در راستای این حرکت خوب بنده نیز مواردی رو به عنوان مکمل در باب آشنایی با علم قافیه و قالب های شعری خلاصه و مفید در چند بخش برای مطالعه دوستان بزارم امیدوارم بتونه به شما بزرگواران کمک کنه
ممنونم از اینکه همیشه پشتیبان و همراه بنده بودید
با تشکر :امیرعلی تاج

پیش گفتار

بر صاحبنظران ،فضلا و استادان ادب فارسی پوشیده نیست که دروس فنی ادبیات از جمله علم قافیه از ظرافت و پیچیدگی ویژه ای برخوردار است بنابراین علاقه ،دقت عمیق ، و مطالعه مداوم از شرایط موفقیت در این علوم و فراگیری بهتر و کامل تر علوم قوافی است
در خیلی از موارد دیده میشه دانش آموزان و حتی دانش آموختگان تخصصی ادبیات آنطور که بایسته است در فراگیری جنبه های فنی ادبیات موفقیتی ندارند و تعداد کمی از آنها به علوم مربوط به ادبیات مخصوصا علم قافیه تسلط دارند و یکی از دلایل در عدم موفقیت اساتید و دانش پژوهان در یاد دادن و یاد گرفتن ،نبودن پیوند ی کامل ،جامع و منطقی میان مطالب و مباحث کتابهای درسی و دانشگاهی است .
برای نمونه اگر به مطالب کتابهای درسی دبیرستان ها و دانشگاه ها که تحت عنوان ( بدیع ،قافیه و عروض )تدریس میشود با دقت و موشکافانه بنگریم میان آنها ارتباطی معنوی و نظمی و هدف دار وجود ندارد و حتی تقدم و تاخر درسها و مطالب ملاحظه نشده است .
مثلا پرداختن به قالب های شعری سنتی بدون آشنایی با الفبای قافیه و یا حداقل اصطلاحاتی همچون قافیه و ردیف و روی و مصرع و مردف و ….. کاری بدون هدف و بی نتیجه است که نمود عینی اون رو میتونیم در مراکز آموزشی و ضعف یاد دهنده یا همون معلم و نقص یاد گیرنده یا شاگرد ببینیم . با توجه به موارد ذکر شده بنده سعی میکنم خلاصه وار و کلیدی مواردی رو که لازمه یه ترانه سرا و شاعر بدونه براتون ذکر کنم .

به امید موفقیت همه دوستان عزیزم

بنام خدا
کلیات علوم ادبی شامل
۱- علم قافیه و قالب های شعری
۲- علم بدیع (صنایع لفظی و معنوی )
۳-علم عروض (علم اوزان شعر ی )
که به اینها میشه علم معانی و بیان را هم اضافه کرد

بخش اول

" خلق الانسان علمه البیان "

سخن بر دو نوع است : نظم و نثر

نثر :در لغت عرب یعنی " پراکندن دانه های مروارید : و در اصطلاح سخنی که وزن و قافیه ندارد و با اوزان عروضی مطابقت نمی کند .
مثل : محاورات عمومی ، مراسلات و کتب درسی

نظم : در لغت عرب به معنی : به رشته کشیدن دانه های مروارید " در اصطلاح سخنی است که وزن و قافیه دارد و با اوزان عروضی مطابقت میکند .

واحد نظم "بیت" است به بیان دیگر و ساده تر حداقل سخن منظوم یک "بیت "است و هر بیت نیز از دو مصرع تشکیل شده است .
بیت در لغتعرب به معنی خانه و مصراع یعنی "یک لنگه از دو لنگه درب یک خانه و مجموع دو مصراع (مصرع) بیت نام دارد .
کلمه مصراع در عربی به همین صورت به کار میرود که ایرانیان اغلب آنرا به صورت مصرع بکار میبرند .

از من به حضرت آصف که میبرد پیغام که یاد گیرد و مصرع زمن به نظم دری (حضرت حافظ )

شعر : مترادف نظم را شعر میگویند و لفظ شعر بر حسب نظری عربی و مرادف شعور و فهم و بر حسب نظری دیگر عبری و به معنی سرود و آواز است .
شعر به معنی عام کلمه عبارت است از بیان و تجسم صورت های خیالی که ناقل احساسات و هیجانات درونی شاعر و چون از دل بر می آید لاجرم بر دل می نشیند و شنونده را دگرگون میکند .

نکته
برخی بیت ها مانند بیت زیر تنها قواعد صرف و نحو رو در قالب کلمات آهنگیین و موزون بیان میکنند که بیانگر هیچگونه احساساتی نیست که نظم شمرده میشوند .

زمحرم چو گذشتی چه بود ماه صفر دو ربیع و دو جمادی زپی یکدیگر

البته باید توجه داشت که بهترین معیار برای تشخیص نظم و نثر از یکدیگر ( ذوق سلیم و روح پاک و لطیف است )که شاعر اونو در شعر یا ترانه دمیده و شنونده را متاثر و دگرگون میکند .

هجا : واژه ای عربی یا به قولی (بخش ) به فارسی و یا (سیلاب )به انگلیسی گفته میشود .
مجموعه ای از اصوات که در یک دم زدن ادا میشوند مثلا کلمه (شنیده ام ) در چهار دم ادا میش.ود .(ش-نی -د -ام )
برای تلفظ آن دهان چهار بار باز و بسته میشود .

وزن : هر گاه دو یا چند قرینه سخن از جهت تعداد هجاها به یک اندازه باشند و هجا های کوتاه در برابر هم و هجاهای بلند نیز مقابل یکدیگر قرار گیرند وزن و آهنگ خاصی به وجود میاد .
ب نا م خ دا ون د جا نا ف رین
ح کی م س خن در ز با نا ف رین

تا اینجارو به عنوان پیش گفتار قبول کنید چون از تایپ مطالب یه کم خسته شدم ب. در صورت استقبال براتون بقیه موارد و مطالبم میزارم تا استفاده ببرید . دوست دار هم ترانه های عزیزم aa.t

سلامت و پیروز در لحظه لحظه زندگیتان